مقاله من در روزنامه آسمان آبی:
دولتها چگونه از استارتآپها حمایت میکنند؟
شروعکنندگان استارتآپها معمولا جوانانی هستند با ایدههایی درخشان که مدام قهوه و چای میخورند، ساعتهای متمادی کار میکنند و حتی وقتی به خانه هم میرسند دست از کار و تلاش برنمیدارند، فضای کار آنها ابتدا معمولا اشتراکی است و باید در کنار خودشان صاحبان مشاغل دیگر را هم تحمل کنند، اما همین افراد در شرایط مناسب اگر ایدههایشان به بار بنشیند میتوانند اقتصاد کشوری را نجات دهند و برای هزاران و حتی صدها هزار نفر کارآفرینی کنند. با این اوصاف بیراه نیست که دولتها در سراسر جهان از شرق دور گرفته تا اروپا و آمریکا علاقهمند هستند از این استارتآپها حمایت کنند؛ چراکه موفقیت شروعکنندگان این تجارتها میتواند نقش مهمی در پیشرفت و توسعه کشورشان داشته باشد، اما همه حمایتها در جهان یکسان نیست، در برخی کشورها تأمین بودجه برای این استارتآپها اولویت دارد و در برخی دیگر کم کردن مالیات و وضع قوانین ساده. کشورها هر یک به سهم خود سعی میکنند مطمئن شوند ایدههای خوب برای اشتغال و کارآفرینی هدر نرود و زندگی شهروندانشان روزبهروز با کمک این ایدهها بهتر شود. در ادامه به بررسی چند مثال و مروری بر قوانین کلی چندین کشور آسیایی، اروپایی و آمریکا میپردازیم تا با شیوه حمایتی این کشورها از گنجهای استارتآپی خود آشنا شوید و ببینید چرا در برخی کشورها استارتآپها بهراحتی جان میگیرند و میتوانند اقتصاد کشورشان را متحول کنند.
ژاپن
اگر فکر میکنید تنها حمایتهای لازم برای بال و پر گرفتن یک استارتآپ در مباحث مالی و مالیاتی نهفته است باید سری به ژاپن و شهر فوکوکا بزنید که قصد دارد به پایتخت استارتآپهای کشور ژاپن تبدیل شود. مهمترین ایده آنها برای عملی کردن این رؤیا در کافیشاپهای استارتآپی نهفته است. در این کافهها کسانی که ایدههای نوآورانه و خلاقانهای دارند با نمایندگان شرکتهای بزرگ، همچنین حسابداران، وکلا و نمایندگان نهادهای قانونی دیدار میکنند و میتوانند درباره ایدههایشان توصیه مجانی دریافت کنند، در بسیاری موارد اگر ایده بهاندازه کافی خوب باشد صاحبان این ایدهها به بخش منابع انسانی شرکتهای بزرگ یا دفاتر مربوطه معرفی میشوند تا مقدمات عملی شدن رؤیایشان فراهم شود، اما این تمام کاری که ژاپنیها برای حفظ و نگهداری از استارآپهایشان انجام میدهند نیست. آنها علاوهبر ایجاد قوانین مالیاتی آسان برنامه ویژهای برای صدور ویزای استارتآپی در نظر گرفتند، بهاین صورت که صاحبان ایدهها میتوانند به سفارت این کشور مراجعه کنند و درخواست ویزای استارتآپی بدهند و در صورت تأیید از تمام مزایای موجود برای استارتآپها در کشور ژاپن بهرهمند شوند.
تایلند
برنامه بلندمدت تایلند تبدیل شدن به پایتخت استارتآپهای کشورهای آسهآن است و آنها برای تحقق این خواسته حاضرند حسابی هزینه کنند. چندی پیش سومچای سوجاپونگسه وزیر دائم مالیات و سرمایهگذاری تایلند اعلام کرد این کشور برای تقویت استارتآپها در کشورش بودجه 425 میلیون دلاری در نظر گرفته است و این بودجه محدود به کارآفرینان و استارتآپهای موجود در تایلند هم نیست.
دولت تایلند تمرکز خاصی بر کارآفرینی و حمایت از استارتآپها در چهار حوزه اصلی دارد؛ غذا و کشاورزی، فناوری، سلامت و فرهنگ و هنر (برای جذب بیشتر توریست). آنها همینطور سعی دارند مردمان کشورشان را به موقعیتهای سرمایهگذاری موجود در این صنایع آگاه کنند و کمیتهای تشکیل دادند به نام کمیته ملی استارتآپها که وظیفهاش شناسایی مشکلات کلیدی و دعوت از استارتآپها برای پیدا کردن راهحل و تعیین پاداش برای راهحلهای منتخب است.
دولت تایلند فراتر از همه اینها در نظر دارد فضاهای مشترکی را در اختیار کارآفرینان و استارتآپها قرار دهد و با کم کردن قوانین مالیتی برای آنها از تجربیات کشورهایی مانند چین، کره و ژاپن در این زمینه استفاده کند.
سنگاپور
سنگاپور از آن کشورهای آسیای شرقی است که معتقد است حسابی میتواند از استارتآپها منتفع شود. تا پیش از این، این کشور در بخش تجارت الکترونیک و فناوریهای مالی پیشرفت قابلتوجهی داشت. آنها بهخوبی دریافتند که برای پیشرفت در دنیای امروز در زمینه هوش مصنوعی، واقعیت مجازی، مصرف انرژی هوشمند و… به استارتآپهای بیشتری نیاز دارند و برای محقق کردن این هدف راهکار جالبی را پیش گرفتند. سنگاپور موقعیتی برای استارتآپها ایجاد کرد که درنهایت به ایجاد سازمان SGInnovate منجر شد که وظیفهاش بررسی راهکارهای ارائه شده توسط استارتآپها برای کمک به خودشان است.
این سازمان با ساخت دستگاههای پروتوتایپ مجانی (نسخههای آزمایشی تجهیزاتی که ایده ساختنشان در ذهن استارتآپهاست)، پیدا کردن سرمایهگذاران مناسب، در اختیار گذاشتن فضای لازم برای کارکردن و در مجموع با برطرف کردن چالشهای موجود پیش روی استارتآپها به آنها کمک میکند. این سازمان با پیدا کردن استارتآپهای خوب و مناسب و دستهبندی آنها میتواند سازمانهای دولتی را مجبور کند که برای حل مشکلات احتمالی، راهحلی را از راهحلهای پیشنهادی چند استارتآپ جدید انتخاب کند. از این طریق دست آن سازمانها برای بستن قرارداد با شرکتهای بزرگ و راهحلهای تکراری بسته میشود. مثال و نمود بارز کارکرد این سازمان به شیوه جدید مدیریت پسماند آب در این کشور برمیگردد که توسط یکی از استارتآپهای پیشنهادی سازمان SGInnovate پیشنهاد داده شده و نه تنها تسویه آنها را تسریع بخشید، بلکه صرفهجویی عظیمی هم در این بخش صورت گرفت. یکی دیگر از دستاوردهای این سازمان درست کردن برنامه موبایلی است که میتواند شدت و نوع زخم را مشخص کند و همچنین راهکارهای جدیدی که برای ساختن ساختمانهای جدید با صرفهجویی بیشتر انرژی ارائه شده است.
سازمان SGInnovate علاوهبر خدمات ذکر شده به استارتآپها مشاوره حقوقی و حسابداری هم میدهد تا به آنها کمک کند روی هدف اصلیشان تمرکز کنند و نگران قوانین دستوپا گیر نباشند.
سنگاپور علاوهبر سازمان SGInnovate که روی استارتآپهای خاص و موردنیاز کشور تمرکز دارد برنامهای به نام «جاده سبز» را هم برای باقی استارتآپهای داخلیاش در نظر گرفته است و به آنها کمک میکند با گرفتن پروژههای راحتتر دولت زودتر راه ترقی را طی کنند و به هدفهای اصلیشان نزدیک شوند.
استرالیا
اشتغال بزرگترین دغدغه استرالیا برای حمایت از استارتآپهاست. به همین منظور شهر آدلاید که بالاترین درصد بیکاری در کشور را دارد به حمایتهای خاص و ویژه از استارتآپها اختصاص یافته است. آنها به همین منظور برنامه آخر هفتههای استارتآپی را تدارک دیدهاند؛ بهاین صورت که آخر هفتهها استارتآپها جمع میشوند و ایدههای خود را مطرح میکنند و ایدههای برگزیده در عرض کمتر از 54 ساعت میتوانند تجارت خودشان را داشته باشند.
حتما میپرسید چگونه؟ برای استرالیا مهم است که این اشتغال ناشی از استارتآپها پایدار باشد برای همین اگر ایده شما در این آخر هفتههای استارتآپی برگزیده شود دولت متعهد میشود که شما در عرض 54 ساعت مشتریهای خود را داشته باشید، بهاندازه کافی در بانک پول داشته باشید، وبسایتتان آماده ارائه خدمات باشد و مطمئن شوید که میتوانید بهموقع پروتوتایپ خود را ساخته و آماده ورود به بازار کنید. همچنین این آخر هفتههای استارتآپی امتیازات ویژهای برای دانشجویان در نظر میگیرند و حتی میتوانند شغلهایی را هم به حاضران پیشنهاد دهند. از نظر استرالیا ممکن است استارتآپها به هر دلیلی شکست بخورند، اما وظیفه دولت فارغ از شکست یا موفقیت یک استارتآپ حمایت از ایدههای نابی است که میتوانند آینده را متحول کنند و در دنیا باعث ایجاد تفاوت شوند.
انگلستان
اروپا بیادعا از استارتآپها حمایت و به شکوفایی آنها کمک میکند، یکی از بزرگترین کمکها و البته کمهزینهترین آنها برای دولتها کمک به استارتآپها برای حضور در نمایشگاههای بینالمللی و معرفی ایدههای خود است. همین نمایشگاه سیایاس لاس وگاس آمریکا را در نظر بگیرید؛ اروپاییها صدها، بلکه هزاران استارتآپ خود را با هزینه دولتهایشان به این نمایشگاه فرستادند تا بتوانند با معرفی ایدهها و خدمات خود و پیدا کردن سرمایهگذار مناسب تجارت خود را آغاز کنند.
انگلستان در میان اروپاییها در زمینه حمایت از استارتآپها از همه تنبلتر بوده است. آنها اما میخواهند با ارائه پنج راهکار این مسئله را کاملا تغییر دهند. اولین راهکار آنها وامهای بدون سود 25 هزار پوندی است که به استارتآپها برای شروع تجارتشان تعلق میگیرد، همچنین ترزا می درخواست اختصاص دو میلیارد پوند سرمایهگذاری دولتی در این بخش را تا سال 2020 به مجلس داده است که تمرکز این بودجه استارتآپهای هوش مصنوعی، صنعت روباتیک و بیوفناوری است. راهکار دوم این کشور پشتیبانی اطلاعاتی است؛ به همین منظور وبسایت Business is Great در بریتانیا پایهگذاری شده است که یک سورس کامل و تمامعیار از تمام اطلاعات لازم برای قوانین مالکیت معنوی و قوانین مالیاتی لازم است و شما را راهنمایی میکند که اگر خواستید تجارت جدیدی راه بیندازید از کجا باید شروع کنید و چه قوانینی را رعایت کنید و به کجا باید برسید. همچنین وبسایت Tech.London به استارتآپها راهنمایی لازم برای تشکیل شرکت، اجاره فضا و… را میدهد. همچنین شهردار پیشین لندن، بوریس جانسون برنامه ویژهای را آغاز کرد که بتوانند از سراسر جهان استارتآپ جذب کنند. راهکار سوم تسهیل ارائه ویزا برای کسانی است که ایدههای نو دارند و میتوانند سرمایه جذب کنند. راهکار چهارم ارائه اینترنت مجانی با پهنای باند باز به استارتآپهاست. ممکن است فیلیپ هموند را از سر توافق هستهای بشناسید، اما جالب است بدانید او حالا رئیس خزانه بریتانیاست و یک میلیار پوند برای ارائه خدمات اینترنت فوق سریع در بلندمدت اختصاص داده است. راهکار پنجم و آخر ارائه مشاوره مجانی در زمینههای مختلف ازجمله حقوقی و حسابداری است.
آمریکا
بسیاری آمریکا را مهد استارتآپها میدانند و بسیاری از استارتآپهای موفق سراسر جهان در این کشور پا گرفتهاند. آمریکا سالها پیش تمام این کارهایی را که کشورهای دیگر در حال انجامشان هستند شروع کرد و به موفقیتهای بزرگی هم رسید، اما درعینحال همه میدانند که آمریکا قوانین سختگیرانه تجاری هم برای شرکتهای بزرگتر دارد. امروزه سوالی که در آمریکا میپرسند این است که خب حالا ما استارتآپها را راه انداختیم و بهاندازه کافی قوانین حمایتی از تجارتها و استارتآپهای کوچک داریم، اما چرا این استارتآپها دیگر از یک حدی بزرگتر نمیشوند؟ جواب این سوال ساده است؛ اگر شما در آمریکا بیزینس کوچکی داشته باشید کارکردنتان بسیار راحتتر است تا بیزینس بزرگ؛ بنابراین بسیاری از تجارتها ترجیح میدهند کوچک بمانند. برای مثال شرکتی که 10 کارمند دارد از معافیتهای مالی بیشماری سود میبرد، اما اگر این تعداد به 11 کارمند برسد آنوقت بهطور ناگهانی تمامی این معافیتها برداشته میشود؛ بنابراین درست است که در آمریکا بسیاری از استارتآپها به سادگی پا میگیرند، اما تعداد محدودی از آنها میتوانند یا اصلا بهتر است بگوییم میخواهند که بزرگ شوند. در نتیجه حالا تمرکز آمریکا روی وضع قوانینی است که بتواند بزرگشدن استارتآپها را تسهیل کند.
جهان در پی قوانین ساده
آن چیزی که مسلم است این است که دنیا به سمتی میرود که استارتآپها را تشویق کند و گسترش دهد و راهکارش برای این کار حمایت لفظی یا سرمایهگذاریها مختصر و سطحی روی شرکتهایی نیست که بسیاریشان حتی استارتآپ هم به حساب نمیآیند. اگر میخواهیم استارتآپها در کشورمان شکل بگیرند بهتر است در قدم اول آمار و ارقاممان را اصلاح کنیم و نگوییم که برای مثال استارتآپی مثل اسنپ چندصد هزار شغل ایجاد کرده است؛ چراکه بیشتر رانندگانی که در اسنپ مشغول بهکار هستند در گذشته هم همین کار را میکردند منتها نه زیر پرچم اسنپ.
گام دوم ارائه راهکارهای متنوع و نوآورانه حمایتی از تجارتهای نوپا و استارتآپهاست. اصلاح سیستم مالیاتی ارائه معافیتهای واقعی، ارائه مشاورههای لازم و تشویق کسانی که ایدههای نو دارند به تشکیل شرکت و مطمئن کردن آنها از ریسک پایین این کار و کمک به ایجاد این شرکتها ازجمله کارهایی است که دولت میتواند بهطور جدیتر پیگیر آنها باشد.
حقیقت این است که ما در زمینه حمایت از استارتآپها از بسیاری کشورها و آنهم نه فقط کشورهای توسعه یافته، بلکه بسیاری از کشورهای همتراز و درحالتوسعه مانند خودمان عقبتر هستیم و برای جبران این فاصله باید سخت کار کنیم.